(HET VOLGENDE VERHAAL HEEFT NIETS VAN DOEN (NOU JA WEL IETS EIGENLIJK, MAAR ANDERS) MET MIJN DAGELIJKSE BELEVENISSEN, MAAR OMDAT DIT MIJN BLOG IS, MAG IK POSTEN WAAROVER IK WIL. MAAR ALS JE HET NIET INTERESSANT VINDT, WAT EEN STUDENTJE(wie ben ik nou)VAN DE SAMENLEVING VINDT, WACHT DAN OP HET VOLGENDE VERHAAL- MAAR WILDE DIT EVEN KWIJT)

zaterdag 14 februari 2009

3:59 PM

Terwijl ik hieraan ga beginnen, weet ik niet zeker of dit wel op mijn blog gaat komen, maar als ik genoeg Amerikaanse voorbeelden erin weet te proppen, moet het mogen. Als bijna afgestudeerd criminoloog met oog voor sociologische interactionistische processen, valt het mij op hoe de samenleving de afgelopen vijf jaar drastisch veranderd is. Ik neem vijf jaar als keerpunt, ik zou ook een paar jaar hierom heen kunnen kiezen. De samenleving is veranderd in een Ipod-society. Niet samenleving, maar een universeel westerse society, die wel in diverse landen gestalte krijgt. De Ipod fungeert hier als symbool, maar het is veel breder dan dit uiteraard.

De interactie is verdwenen tussen mensen. Alles is naar de eigen persoon gekeerd, met efficiëntie hoog in het vaandel. Mensen worden gedreven in de samenleving om alles eruit te halen, op alle mogelijke wijzen. Er hangt een constante wolk van druk boven ons, waar is de rust? Wanneer is het even genoeg? Op elk moment is er werk te doen, betaald werk of klusjes, dat is niets nieuws. Maar het feit dat wij daar nu altijd en overal aan herinnerd aan kunnen worden, is nieuw. De technologie is zo ver gevorderd dat het mogelijk is geworden om overal je e-mail te checken, op elke plek ter wereld je belangen en zaken te behartigen en vertegenwoordigen in een conference-call en je mobiele telefoon heeft bereik. Bereik. En het feit dat wij hier aan herinnerd kunnen worden, zorgt ervoor dat wij verstrikt zitten in het constante systeem van bewustzijn. De Panopticon is terug. Zo verfoeid door Foucoult- en niet voor niets. De Panopticon is een mechanisme uitgvonden door Jeremy Bentham, een pure utilist (iemand die enkel naar uitkomst kijkt, en niet naar morele waaren) waar het idee centraal staat dat mensen zich altijd bewust zijn van het feit dat zij bekeken/gecontroleerd kunnen worden, maar nooit zeker weten of dat op dit moment ook daadwerkelijk gebeurt. Zien zonder gezien worden. Ze pasten dit toe in gevangenissen, de koepel in Haarlem is er een model van. Het idee is dat je één bewaker plaatst in het midden bovenin. Deze heeft zich op alle cellen- die open zijn voor zicht maar afgesloten met tralies, en door een licht constructie konden de gedetineerden niet zien of zij bekeken werden. Ook weten zij niet hoeveel, en of er wel, bewakers zijn. Het gevolg is dat de gedetineerden zichzelf controleerden, door de constante dreiging van de ontwetendheid. Hierna kregen ze zware arbeid te verrichten met hetzelfde controle systeem. In de 20^e eeuw kreeg het idee vleugels en werd het een veelgebruikte methode op allerlei gebieden. Onderwijs, arbeid, opvoedings instituten, politie methoden en de politiek. Op elk niveau zat er een macht boven, onbekend voor hen daaronder. Macht opgestapeld, tot aan de hemel of hel? De bewaker was overal. Nou dat niet, maar kon overal en iedereen zijn. Een mentale dreiging altijd en overal. Foucoult verzette zich hiertegen, te meer omdat het mensen onmenselijk behandelt en behandelt als ondergeschikten van zichzelf en elkaar. Want wie heeft de uiteindelijke controle? Wie bewaakt die ene bewaker daarboven in, die die andere bewaker bewaakt? Wie is er uiteindelijk verantwoordelijk? Mensen komen er niet meer aan toe om zich dit af te vragen, ze zijn geslurpt in het spel op hun eigen niveau met de daarbij horende dreigingen. Het maakt mensen lam.

Tegenwoordig is het veelal ook totaal onduidelijk wie de bewaker is. Is het je huidige baas, de Politie, AIVD, burgemeester, premier Balkenende? En wie controleert hen op hun beurt? Amerika, de CIA, Obama? En wat te denken van de supermachtige lobbies, wie zijn zij, wat doen zij, wat is hun macht? Overal worden wij gevolgd, CCTV, een ingenieus camera systeem brengt inmiddels meer dan 12% van Nederland in kaart. Openbare plekken worden totaal ontdaan van privacy, privacy binnenhuis staat op losse schroeven met internet gegevens, IP adressen, mobiele telefoons en de technologie om alles wat geregistreerd wordt, 25 jaar op te slaan. Zoveel informatie vraagt om random controles, in een zin dat wij niet weten of er gekeken wordt op dit moment naar de camerabeelden waar je net passeerde. Jij weet niet of ze je via IP adres checken of jij niet stiekem porno koopt op een andere naam. Jij weet het niet. Maar we weten dat het kan, en wij die het nog niet weten, komen er vanzelf achter. Je wordt ermee geconfronteerd. Zo kan het ineens dat jij bij een sollicitatie de rekening gepresenteerd wordt voor foto's waar je op staat, dronken, homosexueel- of duistere bestellingen als viagra of illegale pijnstillers. Maar ook simpele dingen kunnen je killen, informatie over anderen in jouw omgeving. Ze kunnen alles weten, zolang ze de juiste instanties benaderen voor de info

Al die informatie is kostbaar. Instanties betalen er goud geld voor. Dat zou goed beschermd moeten worden, maar wie controleert de controleurs? Hier in Amerika heb ik een telefoon-sim kaart met nummer gekocht. En wat gebeurt er? Bedrijven kopen mijn informatie bij T-mobile op, en sturen mij smsjes met aanbiedingen voor mannenzaken speciaal voor jonge mannen, zoals gastenlijst feestjes, uitverkoop bij bepaalde winkels. Post krijg ik over de vreemdste zaken op mijn adres. En T-mobile is de enige die weet dat ik hier woon...

Deze zaken maken mensen onbewust tot robots die perfectionerend willen zijn, super-hyper-ultra efficiënt, klimmen op de ladder. Anderen kunnen deze druk niet aan, contra-spiegelen zich aan deze mensen en gaan zich asociaal gedragen en hebben geen affiniteit met vroeger vertrouwde normale omgangsvormen. Resultaat: mensen die niet met elkaar samenleven. Niet noodzakelijke interacties worden gemeden, plug in die Ipod. Weg van de rest. Alleen jij, verder niets. Hierdoor is het gesprekje in de bus met elkaar weg, zelfs even ‘hallo' zeggen tegen de gene die naast je komt zitten, is not done. Voorheen werd er nog wel eens gesproken in een winkel, of een praatje met iemand die ook zijn hond uitlaat. Maar nu is daar de Ipod- en de fout die daarmee is meegekomen, is dat mensen denken dat het nu eindelijk niet meer nodig is, die ‘ongemakkelijke' en gekke praatjes met vreemden. Want waarom met vreemden praten, wat helpt dat jouw agenda? De kans dat je net met iemand praat die jou echt iets te bieden heeft, zoals geld of gratis boodschappen of nuttige informatie is ook wezenlijk klein. Maar het complete interactieveld, het gevoel dat je samen leeft en dingen deelt- maakt dat mensen zich prettiger voelen. Veiliger, elkaar meer vetrouwen. Zo ontstaat een collectief- en alleen een collectief is in staat zich te kunnen verzetten tegen de grote draaiers van de society. Want wie controleert de controleurs? Juist, het collectief. Maar het collectief is te verweven in de eigen. Zo zie je meisjes op de loopband met een vogue-magazine voor zich, Ipod in de oren (op volume 90%), wanneer ze klaar is, naar de uitgang van de gym rent, capuchon over het hoofd trekt en weer direct naar het werk gaat. Zo zie je jongens op straat met elkaar ‘hangen' met beide jongens een Ipod in de oren. Zo zie je in de zomer auto's achter elkaar hangen in de file. Alle raampjes dicht vanwege de airco. Het onvrede delen, en realiseren dat er andere mensen hetzelfde meemaken, door een praatje door het open raam met elkaar, of wat gebaren, verdwijnen. Het verdwijnt gewoon. Mensen vervoeren zich nog enkel. Waar mensen eerder een hoop meemaakten en tijd hadden tijdens activiteiten en vrije tijd, is er nu alleen nog maar transitie van de ene plek naar de andere. Je gaat van huis naar school, zoef. Van School, naar de gym, zoef. Van de gym naar het werk, zoef. Boodschappen, huis, deur dicht. Mensen hebben geen interactie, terwijl je veel van elkaar kunt leren en oppikken, of misschien wel assistentie kunt verlenen aan een ander. Wat? Ja, iemand even helpen. Wanneer je je Ipod niet op 90% hebt staan, had je kunnen horen dat er iemand achter je net gevallen is, en had je kunnen helpen. Dan had je tijden de hond uitlaten een kind ‘help help' horen roepen toen deze in het water viel en was het niet verdronken...

Maar, oh, ik heb zelf ook een Ipod op mijn hoofd...houd de spiegel voor. Technologie gaat te ver, maakt keuzes voor ons die zaken meebrengen die we niet hadden kunnen voorzien, zoals Ulrich Beck zegt, we leven in een risk society.

Misschien is bovenstaande wel niets meer dan een aanklacht tegen de auteur zelf, een en al reflexie...

Volgende keer weer een normaal verhaal...